Tour naar de Zaanse Schans?
Plan je een bezoek aan de Zaanse Schans? Er zijn veel mogelijkheden! Ga met een gegidste daguitstap vanuit Amsterdam, neem de Zaanferry of bestel de Zaanse Schans Card. Als je via GetYourGuide boekt mag je bijna altijd gratis annuleren tot 24 uur op voorhand.
Ontstaan van de Zaanse Schans
Nog niet zo lang geleden was het voortbestaan van de Zaanse Schans helemaal niet zo zeker. Men wilde enerzijds de Zaanse industriemolens uit het verleden bewaren maar langs de andere kant wou men de vele molens weg. De plompe zwaargewichten stonden namelijk ook de vooruitgang aardig in de weg. Ze moesten plaats ruimen voor een brug of een snelweg. Precies daarom heeft men vanaf 1958 verschillende panden afkomstig uit de hele Zaanstreek getransporteerd over de weg en over het water en ze op hun nieuwe locatie neergepoot. Nergens ter wereld heeft er trouwens ooit zo een verhuizing op deze schaal plaatsgevonden!
Hoewel er nu acht prachtige windmolens bij elkaar staan, waren dat er in het verleden heel wat meer. Op deze locatie stonden er enkele eeuwen geleden bijna 700 molens en in het volledige Zaangebied waren er zelfs meer dan 1000! Als je deze plek nu al indrukwekkend vind, beeld je dan maar eens in hoe ze er vroeger moet hebben uitgezien!!
Gelukkig maar dat de Zaanse Schans nog steeds bestaat. Het is hier prachtig!
Wat te doen op de Zaanse Schans?
De Zaanse Schans staat vooral bekend om zijn molens, maar er is hier nog veel meer te ontdekken!
Musea, kennismaken met oude ambachten, heel wat lekkers proeven en zelfs boottochtjes maken; het kan hier allemaal!
Molens, molens en nog eens molens op de Zaanse Schans!
Aan vier van de twaalf molens van de Zaanse Schans kan je een bezoekje brengen. Ik raad dan ook aan om dat zeker te doen!
Met een kaart van €12,5 per volwassene krijg je meteen toegang tot alle vier, maar je kan er ook voor kiezen om maar voor één molen te betalen (€4 pp).
De houtzaagmolens
De eerste houtzaagmolen op de Zaanse Schans “het juffertje” werd in 1592 gebouwd. Een krukas zette een draaiende beweging om in een op- en neergaande beweging die er zo voor zorgt dat de molen (met de hulp van een beetje wind) doorheen hout kan zagen.
Weet je trouwens dat deze techniek nog steeds overal ter wereld wordt toegepast? Best knappe bollen daar in Nederland!
De bomen werden via de rivieren vanuit Scandinavië geleverd. Met dat hout werden onder andere schepen vervaardigd en woningen getimmerd.
Tijdens mijn bezoek aan een houtzaagmolen zag ik daar enkele forse mannen sleuren aan zo een boomstam. En geloof me… Om zo een kolos van een boomstam verzaagd te krijgen tot planken, daar is best wat energie en mankracht voor nodig!
De meeste rijkversierde houten panden van de Zaanse Schans zijn dan ook gemaakt met behulp van één van de zaagmolens. Want er zijn hier wel meer houtzaagmolens.
De opvallende groene molen (“De Gekroonde Poelenburg”) werd in 2004 nog grondig gerenoveerd. Deze reus werd genoemd naar zijn ingenieur en is gebouwd op een ondergrond van bakstenen. Kan je je ook nog voorstellen dat ze dit gevaarte in 1963 naar zijn huidige plek verhuisd hebben op de Zaanse Schans? Je zou voor minder een slag van de molen krijgen!
Houtzaagmolen “Het Jonge Schaap” dateert dan weer uit 2007 en is echt een prikkeling voor je zintuigen! De geur van vers gezaagd hout is er vermengd met een vleugje hars en dat is best wel doordringend. Deze molen op de Zaanse Schans is een replica van een molen die tot in 1942 achter het huidige station in West-Zaandam stond te pronken. Maar, vergis je niet! Hoewel deze molen wel de jongste telg is van de molens op de Zaanse Schans, kan je dat echt niet aan haar zien!
Wat ik ook echt leuk vond, was om de molens aan het werk te zien en ook een praatje te kunnen maken met de molenaars. Met mijn Smartphone en fototoestel in de aanslag bedenk ik dat dit stukje nostalgie gelukkig gespaard is gebleven!
De oliemolens
De achtkantige molen “De Zoeker” perst olie. Deze indrukwekkende constructie uit de zeventiende eeuw werd in 1968 van het open veld in Zaandijk verhuisd tot bij de andere molens van de Zaanse Schans.
Met behulp van een forse wind, helpen de reusachtige maalstenen (aangedreven door wieken) om olie uit zaden te persen. In deze molen op de Zaanse Schans zie je hoe het vettig goedje tot de laatste druppel uit de zaden wordt gehaald. De geur van olie komt je algauw tegemoet bij het binnenstappen van de molen. Pas trouwens wel een beetje op, want het kan hier best glibberig worden door de olie!
Een andere oliemolen op de Zaanse Schans is “De Bonte Hen”. Dit pareltje dateert uit 1693 en heeft een aantal bliksemaanslagen overleefd. Molens stonden vroeger immers in het vrije veld hoog op de wind waardoor ze ook fungeerden als de perfecte bliksemafleiders. Als je binnenin deze molen kijkt, zie je ook hier hoe men olie perst uit zaden. Leuk en afwisselend in deze molen is de ‘Meesters in de Molens’ tentoonstelling met schilderijen waar de windmolen centraal staat. Sommige kunstwerken zijn trouwens van wel héél grote namen! Zo vind je hier enkele doeken van o.a. Monet.
De specerijenmolen
De “Huismanmolen” (anno 1756) stond oorspronkelijk in een woonbuurt in Zaandam. Daar maakte hij jarenlang snuiftabak en mosterd. Deze mosterd werd wereldwijd geëxporteerd en verkocht, terwijl de snuiftabak een stille dood kende. De molen maakt nu alleen nog specerijen en werd in 2011 gerestaureerd. Je ziet dat deze kleine, achtkantige molen op een schuur is gebouwd. Dat deed men om de wind beter op te kunnen vangen.
De verfmolen
Wist je dat Verfmolen “De Kat” de laatst overgebleven windverfmolen ter wereld is waar men hoogwaardige verf en pigmenten vervaardigd. Binnenin de molen kan je dit ambacht ook nog ontdekken. Verfmolens speelden trouwens een grote rol voor befaamde schilders. Ook Rembrandt had deze verfmolens nodig om aan zijn verf te geraken! In de verfmolens werden allerlei gesteentes en aardkleuren verwerkt en door het toevoegen van bijvoorbeeld lijnolie, maakten de schilders er dan verf van.
In 1782 brandde Verfmolen De Kat af en werd weer opgebouwd. Een eeuw later werd hij deels weer afgebroken en samengevoegd met een andere molen uit de 17e eeuw. In de loop der tijden deed deze molen trouwens meer dienst dan alleen als verfmolen. Zo werd hij ook omgebouwd tot oliemolen en krijtmolen. In 1959 werd hij voor het laatst gerestaureerd en terug aan zijn oorspronkelijke taak gezet. Zoals je ziet heeft deze kolos meer dan één leven achter de rug! Verfmolen “De kat” heeft zijn naam dus meer dan verdiend.
Mini-molens
Op de Zaanse Schans zie je ook twee mini-molentjes: “De Hadel” en “De Windhond” . De Hadel staat sinds 1968 aan het Zeilemakerspad en “bemaalde” vroeger een polder. Dit betekent in feite de drooglegging van een bepaald gebied.
“De Windhond” is dan weer een molentje dat zandstenen kan vermalen. Ze mogen dan wel klein zijn, ze kunnen toch behoorlijk wat werk verrichten!
Molen “De Bleke Dood”
What’s in a name?” Vooraleer je denkt dat hier dingen gebeurden die het daglicht niet mochten zien, stel ik je gerust. Hoewel deze molen een heel bizarre naam kreeg, was dit er gewoon eentje waar bakkers hun tarwe tot broodmeel vermaalden. Deze molen was tot halfweg de 19e eeuw de dorpsmolen van Zaandijk.
De kleine zwarte molen
Deze molen heeft een erg nobele taak en helpt bezoekers om geen natte voeten te krijgen. Kijk goed en je ziet hier dat het land lager ligt dan het water in de rivier. Deze zwarte molen maalt het water omhoog en zorgt er zo dus voor dat de Zaanse Schans niet onder water loopt.
Is het niet bijzonder hoeveel verschillende taken zo’n molen aankan? Vroeger dacht ik altijd dat molens alleen gebruikt werden voor graan te malen. Na mijn bezoek aan Kinderdijk stond ik al verbaasd van de vele andere taken die deze mastodonten op zich kunnen nemen, maar in de Zaanse Schans werd ik echt helemaal van m’n sokken geblazen!!
Wil je trouwens echt een unieke manier om de molen vans de Zaanse Schans te verkennen? Boek dan een informatieve boottour (€10 per persoon).
De houtzaagmolens verrichten loodzwaar werk met behulp van de wind. Indrukwekkend!
Eén van de oliemolens van de Zaanse Schans. Alle molens zijn nog steeds in gebruik!
De binnenkant is altijd heel indrukwekkend, maar de buitenkant van zo’n molen is toch echt het mooist.
Musea op de Zaanse Schans
Op de Zaanse Schans vind je vijf musea waar je prachtige verhalen en weetjes voor jong en oud ontdekt over de Zaanse Schans. Je komt er ook alles te weten over bijzondere activiteiten in de regio.
Chocolade- en koekjesfabriek Verkade
In het hart van het Zaanse Schans museum ontdek je dan weer de chocolade en de koekjesfabriek van Verkade. In deze fabriek mag je jouw eigen chocoladewikkel ontwerpen en ontvang je een chocoladereep. Daarom is een museumbezoek met kinderen bij een dagje Zaanse Schans ook een absolute aanrader! Weet je dat je hier zelfs nog de originele machines volop ziet draaien! Je voelt hier echt de geschiedenis van Verkade weer tot leven komen. En dan heb ik het nog niet gehad over de lekkere chocoladegeur… Al vanaf dat je de parking oprijdt wordt je geprikkeld door de zoete chocoladegeur.
En dat is trouwens een geur die je nooit echt gewoon wordt! Tijdens je bezoek aan de Zaanse Schans zal je dus niet alleen gehypnotiseerd worden door de mooie molens en het landschap, maar ook door de heerlijke geur. Ik zei toch al dat alles hier aanvoelt als een sprookjesdorp!
Zaans Museum
In het museum van de Zaanse Schans vind je een interactieve presentatie over Claude Monet. Deze schilder bezocht in 1871 Zaandam en maakte er maar liefst 25 schilderijen en 9 schetsen van de streek. In het Zaanse Schans museum bewonder je ook nog andere befaamde ondernemingen van onder andere Albert Heijn, Honig, Lassie en Bruynzeel.
Zeg nu zelf, zo een museum met veel afwisseling is toch best wel de moeite waard om eens te bezoeken!
Museumwinkel Albert Heijn
Tegenwoordig vinden we overal in de lage landen wel een Albert Heijn, maar de allereerste winkel van deze familiekruidenier (1887!) vind je hier, op de Zaanse Schans! Bewoners van deze pittoreske regio komen al lang niet meer naar hier om hun boodschappen te doen, maar het is wel een prachtig (origineel!) overblijfsel die iedereen gezien moet hebben
Je vindt het knusse winkeltje aan de Kalveringendijk nr 5. Destijds had je in dit winkeltje natuurlijk een pak minder keuze dan in de moderne supermarkten van Appie ! Maar er was wel erg veel tijd om een gezellig babbeltje te doen en dat kan tegenwoordig trouwens nog steeds! Er is altijd een vriendelijke winkelbediende aanwezig die je maar al te graag meer vertelt over dit winkeltje en de Zaanse Schans.
Naast het winkeltje van Albert Heijn vind je trouwens ook nog talrijke andere winkeltjes terug. Bedenk dat zij, net als het Albert Heijn winkeltje destijds van de sloophamer zijn gespaard gebleven. De modernisering drong zich meer en meer op en de kleine winkeltjes konden ook niet langer stand houden.
Het Jisperhuisje
Dit vissershuis komt uit Jisp, het kleinste dorp uit de Zaanstreek. Je kan er zien hoe men destijds leefde, werkte en hoe men zich kleedde. Zo leer je hier dat men destijds vaak maar drie stukken kleding had? Het gezegde: één aan je bast, één in de was en één in de kast zegt dan ook alles! In de wegwerpmaatschappij waar we tegenwoordig leven is zo’n leven bijna niet meer in te beelden! Hier wordt iedereen dan ook een beetje nostalgisch…
Zaansgedaan cacaolab
Als Belgen mogen we gerust fier zijn op onze heerlijke chocolade, maar wist je dat de Zaanstreek de grootste cacao-verwerkende industrie ter wereld heeft? In het cacaolab van Zaans Gedaan kan je uitvoerig zien hoe men heerlijke chocolade maakt van cacaobonen. De reukpapillen van bewoners en bezoekers van de Zaanse Schans worden overvloedig geprikkeld door dat heerlijke aroma en dat maakt een bezoek aan de Zaanse Schans nóg sprookjesachtiger!
In het Zaans Museum vind je ook het bezoekerscentrum van de Zaanse Schans.
De allereerste Albert Heijn vind je ook in de Zaanse Schans!
Oude ambachten (her)ontdekken
Een dagje Zaanse Schans is ook kennismaken met oude ambachten uit vervlogen tijden. Nederland was een land van vele ambachten en in elke stiel droeg men zijn eigen klompen. Het lijkt misschien allemaal wel nostalgisch als je de handenarbeiders aan het werk ziet, maar vaak was het toch echt wel beulenwerk hoor!
De zeilmakerij
In het wevershuis ontdek je het oude ambacht van de zeilmakerij. Hier kan je zelf achter een weefgetouw gaan zitten en thuiswevers in traditionele kostuums ontmoeten. Tot aan het begin van de 20e eeuw werd in het wevershuis thuis geweven. Je kan ook de sfeervolle winkel bezoeken met verrassende artikelen.
De klompenmakerij
Kom kijken hoe dagelijks het oude ambacht Klompen maken hier nog gedemonstreerd wordt in het oud Westzaans pakhuis “De Vreede” uit 1750. Voorheen werden in dit pakhuis granen en snuiftabak opgeslagen, maar nu is het een klompenmuseum. In de Zaanstreek dragen de bewoners van de Zaanse Schans dit schoeisel nog steeds. Waarom… Dat weet ik ook niet, want zo’n klompen zijn volgens mij allesbehalve comfortabel!
Ook op het platteland en als veiligheidsschoeisel in fabrieken wordt het trouwens nog gedragen.
Wist je wel dat houten klompen warm zijn om dragen en bovendien ook nog gezond schoeisel zijn? Misschien moet ik het dus toch maar eens overwegen 😉 !
Aan de klompenmakerij is ook een museumgedeelte verbonden. Hier zie je een prachtige collectie antieke en bijzondere klompen. Erg fraai vond ik ondermeer de bruidsklompen en de schaatsklompen. Ik zag er zelfs diamanten klompen met duizenden Swarovski-kristallen.
Zondagse klompen werden rijkelijk beschilderd, sommige waren bijna echte schilderijtjes!
Deze houten schoenen werden eigenlijk niet binnenshuis gedragen, maar buiten achtergelaten in het “Klompenhos”. Door de week droeg men de gewone blanke of zwarte klompen, maar bij feesten had men best wel bijzondere exemplaren in huis!
Als je dacht dat klompen alleen maar voor boeren waren, moet je dus dringend je mening herzien!
Kom je met kinderen naar de Zaanse Schans? Dan is de klompenmakerij beslist een bezoekje waard. Je vindt hier immers houten schoenen in alle maten! Bovendien is dat ook nog eens om je kleine uk nooit meer kwijt te spelen. Voetjes met houten klompjes aan, hoor je immers al van ver aan komen!
Kaasmakerij De Catharina Hoeve
Deze boerderij stond rond 1750 in Oostzaan. Nu krijg je hier meer uitleg over het hele kaasproces. Je ziet hier kaasmeisjes en kaasheren lopen in typische klederdracht en natuurlijk kan je ook veel proevertjes doen van de Goudse kaas. Je ontdekt hier ook welk proces er schuil gaat achter dit gele goud. Misschien sluit je je dagje Zaanse Schans wel af met een lekkernij voor de thuisblijvers, maar je mag natuurlijk ook jezelf verwennen met dat heerlijks uit de kaasmakerij!
De kuiperij
Buiten zie je een heleboel kuipen liggen, maar vroeger was dit een schuitenmakerij (boten). Nu zie je hier hoe vaklieden in traditionele kostuums demonstreren hoe kuipen en vaten ambachtelijk werden gemaakt. Deze vaten deden destijds dienst als verpakkingsmateriaal voor boter, melk, azijn, olie, vis, vruchten, jenever, rum en alle soorten bieren en wijnen. Wanneer ik zie hoe de tijd hier is blijven stilstaan tot rond 1960, vraag ik me af of hout een ecologischer alternatief zou zijn voor onze huidige verpakkingsmaterialen. Je kan het weliswaar opnieuw gebruiken, maar zou je zo’n ton vol met vette boter nog wel schoon kunnen maken?
Zeepziederij De Adelaar
De Zaanstreek kende een prachtige zeepziederij: “De Adelaar” in Wormerveer. Logisch dat dit oude ambacht ook terug werd gebracht naar de Zaanse Schans. In de Zeepziederij zie je hoe zeep, cosmetica, parfum en alles wat met hygiëne en schoonmaken te maken heeft op een ambachtelijke manier werd vervaardigd.
In de Zeepziederij op de Zaanse Schans is een kleine workshopruimte en in de hele winkel zijn ook prachtige museumstukken te bewonderen. Een Zaanse zeepmaakster verkoopt in de winkel handgemaakte natuurzeep. Ideaal als je op zoek bent naar een eerlijk en natuurlijk product dan afkomstig is uit de Zaanstreek, dus!
In de miniworkshops kan je ondermeer zeepzakjes en zeepkettingen maken.
Wist je trouwens dat het maken van zeep best wel een intensief proces is?! Het moet wel zes weken liggen rijpen!
Je kan de klompenmakerij en het kleine aanpalende museum gratis bezoeken.
Hou je van kaas? Dan is Kaasmakerij De Catharina Hoeve ongetwijfeld de hemel voor jou!
Tiemstra’s Kuiperij!
Uitkijktoren Zaanse Schans
Ten slotte is er nog één bezienswaardigheid op de Zaanse Schans die in geen van de bovenstaande lijstjes past: de uitkijktoren vlakbij de ingang.
Vanop de eikenhouten toren aan de rand van de historische Zaanse Schans krijg je een uitzicht over het natuur- en industrielandschap van de Zaanse Schans. Veel van het hout dat gebruikt werd om deze houten toren te maken, werd trouwens gezaagd in houtzaagmolen “Het Jonge Schaap”. Vanaf deze uitkijktoren kan je ook door de Kalverpolder een mooie wandeling maken doorheen een boeiend natuurgebied met een rijke historie.
Als je lang genoeg blijft (of vroeg genoeg komt) kan je vanaf hier trouwens een prachtige zonsondergang of zonsopkomst meemaken. Hou je camera dus in de aanslag!
Het zicht vanaf de uitkijktoren van de Zaanse Schans. Niet slecht, he?
Huizen en hun bewoners op de Zaanse Schans
De houten gevels en lage deuren verhogen het gevoel van nostalgie. Bedenk dat de huisjes honderden jaren geleden werden opgetrokken en dat de meeste van deze panden hier nog steeds bewoond zijn! Houten huizen waren vroeger net zo alledaags als de stenen huizen van nu. De reden dat hier voor hout werd gekozen, is omdat stenen huizen in de zachte veenbodem zouden verzakken.
Het lijkt misschien alsof deze huisjes gewoon als nog een andere attractie dienen van de Zaanse Schans, maar de bewoners van de Zaanse Schans wonen hier wel degelijk. Als je door de straatjes wandelt, loop je dus maar best niet zomaar door de tuintjes. De bewoners van de Zaanse Schans zijn mensen van deze tijd en geen bestofte museumstukken natuurlijk!
De huizen hier hadden vaak een voorkamer, de pronkkamer. Deze was niet verwarmd en werd alleen gebruikt als er bezoek kwam. Nu vinden we het misschien bizar om een hele kamer onbewoond te houden in een nogal krap huis, maar in die tijd liepen er vaak wel een paa bengels rond en die mochten beslist niet in de pronkkamer komen van ma en pa!
Ga ook eens op zoek naar het oudste pand! Dat vind je op het Zeilenmakerspad 2, het is een voormalig stadhuis dat dateert uit 1623. Nu is het een antiekzaak geworden.
Kijk ook eens tussen de houten huizen, dan merk je ook de secreten of de schijthuizen. Begrijp je ook waarom deze vlakbij het water liggen? Rioleringen hadden ze in die tijd niet… Gelukkig zal je je vandaag niet meer storen aan de geuren van deze huisjes, want ze zijn al lang niet meer in gebruik!
Bij het zien van deze sprookjesachtige huisjes, vroeg ik me wel verschillendere keren af of het leuk is om in zo’n huisje te wonen. Je moet je immers bukken om binnen te komen en de plafonds zijn ook erg laag. Voor die grote Nederlanders lijkt mij dat alvast niet erg handig! De kamers zijn ook nog eens piepklein en men slaapt er in ouderwetse bedsteden. Vroeger woonden hele families er tesamen. Gelukkig maar dat veel huisjes een achtertuin hebben!
Bouwdetails huizen
De huizen van de bewoners van de Zaanse Schans vertonen een aantal opvallende details. Hieraan merk je hoe rijk de bewoners wel waren. De gevels van de huizen waren dan ook een echt statussymbool. Zelfs de kleuren van de panden laten zien hoe welvarend men wel was.
- De makelaar als statussymbool: Een makelaar is eigenlijk gewoon een bouwkundige oplossing waarbij men een houten plank door de gevel heen liet zakken. Daar maakte men dan een mooi element mee om het pand te versieren, zoals bijvoorbeeld een vorm van een vaas in de platte plank zagen. Hoe rijker men was, hoe groter de makelaar. Kijk maar eens naar de huizen van de bewoners van de Zaanse Schans en ga op zoek naar de weelderigste makelaars!
- Het kalf: Men schilderde vaak op een balk boven de voordeur in de Zaanstreek een tekst of een spreuk. Dit noemt met vreemd genoeg Het Kalf. Het zijn niet de huidige bewoners van de Zaanse Schans die deze tekst of spreuk bedachten, maar wel hun eeuwenoude voorgangers! Welke spreuk vind jij het leukst?
- De windveer: Dat zijn de twee houten accolades in de punt van het dak, gevolgd door segmentbogen. Dit accent is typisch voor deze streek uit de 19e eeuw.
- De dooddeur: Je raad het al, deze deur voorspelt weinig goeds! Maar gelukkig houden de huidige bewoners van de Zaanse Schans deze traditie al langere tijd niet meer in ere. Deze deur was een niet-gebruikte deur want het was immers niet gepast om via deze deur langs de pronkkamer naar binnen te gaan. Simpel gezegd: de voordeur werd niet gebruikt! Je kwam wel binnen via een hekje langs de zijdeur. Eerst moest je wel je klompen uitdoen en die zette je in het klompengossie. De voordeur werd enkel bij bijzondere omstandigheden gebruikt, zoals het wegdragen van een overledene uit het huis. Ook wanneer de bruid over de drempel moest getild worden kon dit via de voordeur! De dooddeur zit bovendien ook nog eens zo een 60 cm boven de grond. Misschien nog goed dat deze niet te vaak gebruikt werd bedenk ik dan… Langs waar de bewoners van de Zaanse Schans nu hun bezoekers binnenlaten? Goeie vraag!
- De dakpannen: De meer welvarende mensen, handelaars en molenaars hadden voornamelijk huizen met zwart geglazuurde dakpannen. Wanneer het regende, sijpelde het water meteen van de geglazuurde pannen en kon men dat opvangen.
Arme donders moesten het daarentegen stellen met simpele rode dakpannen. Misschien bevalt deze kleur je wel, maar jammergenoeg is de kwaliteit wel een stuk minder goed! Deze dakpannen zijn namelijk minder vaak gebakken en daardoor goedkoper maar ook nog eens poreuzer. Of de huidige bewoners van de Zaanse Schans een voorkeur hebben voor rood of zwart? Misschien heeft hun keuze ook wel met andere dingen te maken. - Groene huizen: Misschien heb je je al afgevraagd waarom de middeleeuwse houten huizen hier allemaal groen geverfd zijn ? Groen was over het algemeen goedkoper (waar rood dan een duurdere kleur is). Tijdens het bewind van Koningin Victoria werd beslist dat er meer eenheid moest komen in de uitstraling van de panden. Daarom precies dat de groene kleur op de Zaanse Schans nog steeds overheerst. Weet je trouwens dat al dat hout, om deze huizen te bouwen, via het water aangevoerd werd uit Scandinavië? Het moet zijn dat dit hout erg duurzaam is, als je ziet hoe prachtig ze er na al die jaren nog bij staan!
- Koopmanshuizen: Rijke lui lieten hun huizen bij voorkeur bouwen boven op de dijken. Langs de Kalveringendijk zie je stenen huizen met gesneden decoraties. Deze zijn versierd met bladgoud en je vindt ze boven de voordeur. Dat waren de huizen van de rijkere kooplieden. De bewoners van de Zaanse Schans die in deze huizen wonen, hebben grote kamers die prachtig ingericht zijn. Niet alleen de classicistische stijl van de koopmanshuizen was anders dan van de arbeiders, ook hun levensstijl liep erg uiteen.
De bewoners van de Zaanse Schans krijgen iedere dag opnieuw een fantastisch uitzicht op de molens!
Mooi he, die huisjes op de Zaanse Schans?!
De kalverpolder: natuur op de Zaanse Schans!
Het beschermd natuurgebied De Kalverpolder is een bijzonder veenweidegebied dat door water omringd is. Hier vinden zwermen vogels hun broedplaats en voedsel. In de omgeving van de vele slootjes nemen inheemse vogelsoorten en trekvogels een adempauze. Er zijn er die slechts één nachtje blijven, maar anderen verblijven dan weer maanden in dit voedselrijke gebied. Heb je genoeg van de Molens van de Zaanse Schans of wil je nu echt geen museum meer bezoeken? Hier kan je even tot rust komen en wandelen door de Kalverpolder (van 15 juni tot en met 15 maart). Tijdens het broedseizoen is het wandelpad immers gesloten.
Zo zie je maar; een dagje Zaanse Schans kan ook in alle rust eindigen!
De Zaanse Schans met kinderen: tips
- Speciaal voor kinderen is er een laarzenroute uitgezet door de Kalverpolder. De kinderen maken zo kennis met de Zaanse natuur.
- In het Verkade Paviljoen dat zichzelf het lekkerste museum van Nederland noemt zijn er kinderworkshops. Alle bengels kunnen hier koekjes leren bakken of pralines maken en dat verklaart natuurlijk meteen waarom ze zich het lekkerste museum van Nederland noemen. 😉
- Het Bakkerijmuseum op de Zaanse Schans is ook een aanrader voor kinderen: lik maar alvast je duimen en vingers af!
- En natuurlijk kan een bezoekje aan het oud-Hollandse pannenkoekenrestaurant “De kraai” een dagje Zaanse Schans met de kinderen overheerlijk afsluiten!
Aan de kaasmakerij vind je trouwens ook een klein boederijtje met heel wat dieren. Dat kan ook leuk zijn voor de kinderen!
Tickets Zaanse Schans
Eigenlijk heb je geen tickets nodig voor de Zaanse Schans, omdat dit UNESCO werelderfgoed gratis te bezichtigen is. Als je echter ook molens of musea wil bezoeken, een rondvaart wil maken of een andere activiteit uitproberen, dan zit daar wel een prijskaartje aan vast.
Ik beschrijf hieronder de mogelijkheden
Zaanse Schans Card
Met de Zaanse Schans Card mag je een hele dag gratis meerdere musea op de Zaanse schans bezoeken. Bovendien mag je ook voor niets een binnen bij de Verkade chocoladefabriek, het Wevershuis, de Kuiperij en het Jisperhuisje.
Met deze voordeelpas krijg je nog wel meer korting in de Zaanse Schans. Zo worden souvenirs en restaurantbezoekjes 10% goedkoper en krijg je ook fikse kortingen bij sommige boottochtjes of fietsverhuur.
De Zaanse Schans Card is alle dagen geldig zowel in het laag- als in het hoogseizoen.
Je kan de Zaanse Schans Card online kopen voor €15 per persoon.
Plan je je dagje Zaanse Schans vanuit Amsterdam? Dan kan je daar ook een retourtransfer met de bus aan toevoegen. Dat kost je dan €22 in totaal (vervoer + Zaanse Schans Card).
Boottocht Zaanse Schans
Hoewel je dus geen tickets nodig hebt om de Zaanse Schans te bezoeken, moet je wel een toegangskaartje kopen voor een boottocht.
Gelukkig kan dat al voor erg weinig geld. Ik bespreek hieronder de verschillende mogelijkheden:
De Windmill Cruises varen elke 30 minuten tussen 10 uur en 16 uur en deze afvaart duurt ongeveer 25 minuten. Hier ontdek je hoe Nederland met zijn molens mee aan het ontstaan van de Gouden Eeuw en VOC heeft gewerkt. Deze Zaanse Schans cruise is een unieke heldentocht waar je je kan laten inspireren door de stoere Nederlandse “Helden”, de Molens! Een rondvaart kost maar €10 per persoon.
Tijdens het weekend kan je met de Windmillhopper een vaartocht in een open sloep over de Zaan maken met een lokale gids. Hierbij mogen er maximum 12 personen mee. Je vindt de steiger van de Windmillhopper achter de fietsverhuur en de toiletten.
Ontdek je graag de Zaanse Schans per Ferry? Sowieso krijg je een eersterangs zitje op de ferry om het rijke erfgoed langs de oevers te ontdekken. Geniet van de draaiende traditionele molens en de monumentale pakhuizen. Je ziet ook fabriekspanden met namen als Batavia, Saignon en De Liefde. Regelmatig zijn er stops voorzien met de Zaanse Schans Ferry zodat je zeker nog verder op verhaal kan komen.
De Zaanferry is een officiële bootverbinding van Amsterdam Centraal naar Zaandam Centrum, de Zaanse Schans en Wormerveer. Met een Hop on Hop off dagkaart kan je zelf je uitjes vooraf plannen.
Een bezoek aan de Zaanse Schans is leuk voor jong en oud!
Tour naar de Zaanse Schans
Zoals ik hierboven al aanhaalde, zijn er heel wat tours mogelijk naar de Zaanse Schans.
Ik raad aan om je uitstapje te boeken via GetYourGuide omdat je die in de meeste gevallen gratis mag annuleren tot 24 uur op voorhand.
Vind je daar niets dat je zint? Kijk dan ook eens naar de excursies van Tiqets en TicketBar.
Hieronder zijn alvast enkele tours naar de Zaanse Schans:
Vervoer naar de Zaanse Schans
Aangezien dit sprookjesdorp vlakbij Amsterdam ligt, zijn er gelukkig heel veel manieren om hier vlot te geraken.
Zaanse Schans Tour vanuit Amsterdam
Wil je de Zaanse Schans goed leren kennen? Dan is een gegidste excursie vanuit Amsterdam wellicht de beste keuze.
Dat hoeft trouwens niet onnodig veel te kosten, want online kan je zo’n Zaanse Schans tour al boeken voor €27,60 per persoon. In deze prijs zit vervoer en een gids die je een rondleiding zal geven inbegrepen.
Wil je er liever een volledig dagexcursie van maken? Combineer de Zaanse Schans dan met een bezoek aan Volendam en Edam. Dat kan al voor zo’n €40 per persoon. Met een Engelse gids is dat zelfs maar €30 per persoon.
Heb je liever een privé-tour van de Zaanse Schans (zonder vervoer)? Dan betaal je €180 voor een groep van maximaal vier volwassenen en vier kinderen.
Bus vanuit Amsterdam
Wil je de Zaanse Schans op eigen houtje verkennen? Dan is de bus die vanuit Amsterdam Centraal vertrekt zonder twijfel de beste optie.
Met een dagticket voor bus 391 kan je de hele dag op schok naar de Zaanse Schans en de Zaanstreek. Dit kaartje kost €11,50 per persoon.
De bus vertrekt iedere 15 minuten vanaf Amsterdam Centraal Station en de busstop bij de Zaanse Schans.
Zaanferry
De meest originele manier om naar de Zaanse Schans te pendelen, is met behulp van de Zaanferry.
Vanuit Amsterdam-Centraal vertrekt er op vaste uren een bootje naar de Zaanse Schans en Zaanstad. Onderweg krijg je prachtige uitzichten, maar ook alvast heel wat informatie over deze unieke plek. Voor exacte vertrektijden kijk je best hier. Een kaartje kost €15 per persoon.
Eigen vervoer
Ben je met de auto op rondreis door Nederland? Dan is het handig om te weten dat je vlak aan de Zaanse Schans kan parkeren.
Een dagkaart kost €10 per wagen. Per uur of voor een halve dag betalen kan spijtig genoeg niet.
Gelukkig is er wel een manier om gratis te parkeren aan de Zaanse Schans.
Plan je bezoek aan de Zaanse Schans zo dat je nog iets langer blijft na sluitingstijd van alle molens en musea. Op dit moment worden immers ook de betalingsmachines afgesloten en dan gaan de slagbomen automatisch open.
Bovendien kan je ’s avonds (hopelijk!) ook genieten van een kleurrijke zonsondergang achter de fleurige molens van de Zaanse Schans. Dit is ook meteen het moment waar je de beste foto’s van de molens kan maken!
Een boottocht naar de Zaanse Schans is volgens mij de leukste manier om deze plek te ontdekken.
Nog enkele leuke doe-tips voor een dagje Zaanse Schans:
Welke Zaanse Schans Tour kies je? Te voet, per boot, of met de fiets? Geen nood, het kan hier allemaal!
- Daily Walking Theatre. Bewoonster Kaatje organiseert dagelijks theaterwandelingen. Zij laat je beleven wat de Zaanse Schans te bieden had in 1850. Uiteraard doet Kaatje dat in typische Zaanse kledij. Een roddeltje op tijd en stond hoort daar natuurlijk bij!
- Ontdek fietsend de Zaanse Schans. Bij deze Zaanse Schans tour kan je kiezen voor de korte route “Hotspot Wormerveer” of misschien wil je liever de lange route “Om de Noord”. Je kan ook een fiets huren bij de Zaanse Schans Bike Rent waar ook kinderzitjes beschikbaar zijn.
- Neem de hop-on hop-off bus langs de Zaanstreek. In de buurt van Zaanstad zijn er nog wel meer feeërieke plekjes! Met de hop-on hop-off bus kan je al deze plaatsjes in één dag bezichtigen. Vanuit Amsterdam Centraal kan je stoppen bij de Zaanse Schans, Volendam, Marken, Monnickendam en Broek in Waterland. Begin wel zo vroeg mogelijk, want er is overal heel wat te zien. Een hop-on hop-off bus kost €20 per persoon.
- Bezoek ook nog Volendam, Edam en Marken. Kies je niet voor de hop-on hop-off bus, maar wil je toch graag Volendam, Edam en Marken zien? Dan zijn er tal van tours die uit Amsterdam vertrekken en die je (gegidst) meenemen naar de Zaanse Schans en de bovenstaande dorpjes. Dat hoeft trouwens niet veel te kosten, want voor een dagtour betaal je maar €28 per persoon.
Je ziet, zo een dagje Zaanse Schans raakt al snel gevuld met erg leuke dingen!
Er is meer dan genoeg te doen en te ontdekken in dit sprookjeslandschap!
De lekkerste restaurants in de Zaanse Schans:
Enkele handige weetjes om tijdens je bezoek aan de Zaanse Schans af en toe tot rust te komen en te genieten van lekkere tussendoortjes!
- Pannenkoekenrestaurant “De Kraai”. Hier kan je genieten van een ambachtelijke pannenkoek op een plek waar er nu een voormalig pakhuis uit 1850 staat. Dit restaurant op de Zaanse Schans dat pannenkoeken serveert verhuisde naar deze plaats in 1976.
- Restaurant “De Hoop op d’Swarte Walvis is een bekend restaurant op de Zaanse Schans. Je vindt het direct aan de rivier de Zaan. Hier heb je een prachtig uitzicht vanop het terras. Je smult hier van regionale producten en de smaken en accenten hebben een wereldse touch.
- Museumcafé in het Zaans Museum: vanuit dit café heb je een prachtig uitzicht op de Kalverpolder en op de molens langs de Zaan. Je vindt hier koffie, thee, fris en typische Zaanse lekkernijen van Verkade. Elke vorm van catering kan hier op aanvraag ook verzorgd worden. Misschien een lekker idee om een dagje Zaanse Schans mee af te sluiten?
- Distilleerderij-proeflokaal de Tweekoppige Feniks: hier proef je lekkers van zoet tot peperig! Je ontdekt de grote glazen distileerkolf en een ambachtelijke koperen ketel. Leuk om tegelijkertijd te ontdekken en te proeven!
Nog enkele leuke weetjes over de Zaanse Schans.
- Het allereerste huis dat naar de Zaanse Schans werd gebracht, vind je aan de Kalveringendijk nr 5. De verhuis en restauratie van dat huis gebeurde in 1959.
- Het alleroudste huis op de Zaanse Schans werd in 1683 gebouwd en het heeft geteerde gevels. Je vindt dit huis in de buurt van het bakkerijmuseum.
- Molenaars hebben een eigen taaltje en ze gebruiken hiervoor hun molenwieken! Wanneer de molenwieken verticaal staan, dan houdt de molenaar een korte pauze. Is er een lange pauze, bijvoorbeeld in het weekend, dan staan de molenwieken diagonaal.
- Op het hoogtepunt van hun activiteiten waren er meer dan 600 molens actief in de Zaanstreek!
- Vanaf de dijk af, landinwaarts zie je de arbeidershuisjes op de Zaanse Schans. De rijkere inwoners van weleer lieten hun huizen bij voorkeur op de dijken bouwen.
- Tsaar Peter de Grote logeerde ooit in een oud arbeidershuisje gebouwd van scheepshout op de Zaanse Schans. De eigenaar van dat huisje ontmoette in Sint-Petersburg de Tsaar. Korte tijd nadien kwam deze dan logeren in Zaandam om er het vak van scheepstimmerman te leren.
Bekijk niet alleen de buitenkant van de molens. Vanbinnen zijn ze ook erg interessant!
Kies ik voor de Zaanse Schans of Kinderdijk?
Misschien vraag je je wel af: kies ik voor de Molens van de Zaanse Schans of van Kinderdijk? Tja… geen makkelijke keuze ! Een dagje Zaanse Schans biedt meer dan alleen maar molens. In Kinderdijk daarentegen kies je echt voor de molens en een andere, rustigere omgeving.
Als je van plan bent om de De Zaanse Schans te bezoeken met kinderen, dan lijkt me dat zeker een leukere en meer complete beleving dan de molens van Kinderdijk. Hier heb je ook nog de keuze uit een boottocht, een ferry of zelfs een heuse ‘Zaanse Schans Rondvaart’.
In Kinderdijk kan je ook met een hop-on-hop-of boot de molens verkennen of je kiest voor een gewone rondvaart. Als je erg veel van molens houdt en je niet uitraakt aan dit dilemma, kan je zowel De Zaanse Schans als Kinderdijk bezoeken natuurlijk!
Handige sites om je reis te plannen
Ben je een reisje aan het plannen? Dit zijn websites die ik zelf gebruik en sterk aanraad voor een zorgeloze vakantie:
De beste deals vind ik altijd op Skyscanner doordat je eenvoudig op de goedkoopste maand kan filteren.
🛏️ Overnachtingen:
Het grootste aanbod hotels vind je op Booking.com. Door hun Genius korting kun je hoge kortingen krijgen!
Bij Sunny Cars of Tui Cars trek je op pad met een volledig verzekerde wagen met fantastische Nederlandse customer service. De goedkoopste autohuur vind ik altijd bij Discover Cars of Easy Terra. 👌 Reisverzekering:
Voor korte reizen is Safety Wing de meest volledige én goedkoopste reisverzekering. Wil je een jaarlijkse verzekering? Dan raad ik Allianz Assistance aan. 🅿️ Parking aan de luchthaven:
Wil je je wagen goedkoop maar veilig achterlaten bij de luchthaven? Vergelijk prijzen via Parkos en ParkCare. 🎫 Tours en excursies:
De excursies, tickets en rondleidingen van GetYourGuide zijn altijd van hoge kwaliteit, er is een groot aanbod en je mag altijd gratis annuleren tot 24 uur op voorhand.
Andere interessante berichten...
Volg je mij al op Social Media?
Hoi, ik ben Sam Van den Haute. Gedurende de laatste 5 jaar reis ik bijna permanent de wereld rond. Het avontuur opzoeken en mooie plekjes bezoeken zijn immers mijn passie. Laat mij ook jou inspireren met geweldige verhalen, prachtige foto's en handige tips van mijn avonturen op reis. Op mijn facebookpagina en instagram account krijg je de laatste updates en mooie foto's om jou te inspireren voor je volgende reis.
Mijn tips voor reizigers werden tijdens het korte bestaan van deze blog al gedeeld op o.a. Radio 2, NPO 3FM (Nederland), De Standaard (bijlage Media Planet), Steps Magazine, Vakantiesalon Antwerpen en heel wat meer platformen.